Мақалаларды рәсімдеу ережесі
Құрметті авторлар!
«Астана Халықаралық Университеті» ЖШС-ның базасындағы «Natura Scientia Journal» – электронды ғылыми журналының редакциясы журналдың мақсатына және ғылыми сапа талаптарына сәйкес келетін, бұрын жарияланбаған қолжазбаларды ғана қабылдайды. Сондай-ақ, автор(лар) ілеспе құжатты электронды нұсқада жолдайды.
Мақала қолжазбасы редакцияға ТЕК журнал сайтының интерфейсі арқылы онлайн жүктеу негізінде жіберіледі. Ол үшін журналдың nsj.aiu.kz сайтында "Тіркеу" бөлімінде тіркелу қажет, немесе тіркелу болған жағдайда "Кіру" түймесін басып, "Пайдаланушы аты" және "құпия сөз" бос жолын толтыру арқылы жүйеге кіріңіз Талаптарға сәйкес ресімделген қолжазба мәтіні «Мақаланы жіберу» бөлімінде электрондық форматта орналастыру негізінде (dos, docx, rtf кеңейтімдерімен) жүктеліп, жолданады (қараңыз: Материалдарды енгізуге арналған нұсқаулық). Әрбір автор журналдың веб-сайтында тіркелуі керек және тіркелген логин мен парольді өзіне сақтап алуы қажет.
ЕСКЕРТУ: Сайтқа жүктелмеген мақала қолжазбасы қаралуға қабылданбайды. Редакторлардың жеке электрондық пошталарына немесе журналдың электрондық поштасына жіберілген мақалалардың мәтіндері қарастырылмайды.
Авторлар міндетті түрде Оpen Journal system немесе Editorial Manager жүйесіндегі ілеспе хатта жіберілетін қолжазба бұрын еш жерде жарияланбағанын және оның ішінде сілтемелерсіз басқа жұмыстардан алынған мәтін үзінділері жоқ екенін көрсетуі керек.
Қолжазбаның түпнұсқалығы «StrikePlagiarism» жүйесінде алдын ала тексеріледі және бірегейлік дәрежесі 75 пайыздан (%) жоғары нәтиже көрсеткен мақала мәтіні құпия рецензенттерге жіберіледі. Автор(лар) құпия рецензенттің ескертулерін open Journal system сайты арқылы қадағалау мүмкіндігіне ие болады, соған сәйкес мақаланы рецензенттердің ескертулері негізінде түзетіп/толықтыра алады. Оң пікір берілгенін де автор open Journal system сайтының жеке кабинетінен көре алады. Мақала жариялауға ұсынылмаған жағдайда редакция авторға дәлелді бас тартуды жібереді.
Авторлар келтірілген тарихи деректердің, дәйексөздердің, статистикалық және әлеуметтік деректердің, жеке атаулардың, географиялық атаулардың және басқа да мәліметтердің іріктелуі мен нақтылығына жауап береді.
1. Ғылыми мақаланың қолжазбасын рәсімдеу ережесі:
1.1 Мақала көлемі А4 форматта, негізгі мәтіннің шрифтісі – Times New Roman. 1 аралық, азат жол – 1 см, негізгі мәтін 12 шрифтпен, түйін сөздер, әдебиеттер тізімі 9 шрифтпен, кестелер мәтіні 9 шрифтпен жазылған, 3000 сөзден кем емес және 7000 сөзден аспайтын қолжазбалар қабылданады.
1.2 Сол жағы 3 см, оң жағы – 1 см., төменгі және жоғары жағы – 2 см.
1.3 Негізгі мәтін Word редакторында теріледі.
1.4 Әдеби дереккөздерге сілтеме жасау үшін жақша қолданылады, мысалы: (Мрзабаева, 2014: 15–18), егер бірнеше автор болса: (Мрзабаева және т.б., 2014: 605)
1.5 Стильдің біркелкілігі үшін мәтінде қаріп таңдауларын (курсив, астын сызу және т.б.) пайдаланбаңыз.
1.6 Кестелер, сызбалар, суреттер және т.б. кезекпен нөмірленген және тақырып берілген негізде иллюстрация астына, ортасына (14 кегль, қалыпты) ұсынылады (Мысалы, 1-кесте – кесте атауы (егер қолжазба қазақ немесе орыс тілінде жазылған болса, тік жақшаның [...]). Мәтінде бір ғана сурет болса, нөмірленбейді. Кестелер, сызбалар, суреттер және т.б. мақала көлемінің 20 %-нан артпауы қажет (аса қажеттілік туындаса 30 % дейін).
2. Мақаланың құрылымы:
2.1 ҒТАХР нөмірі – ғылыми-техникалық ақпараттың халықаралық айдары, туралау – сол жақ шеті бойынша, қаріп – қалың;
2.2 Мақаланың атауы (тақырыбы) мақаланың мәні мен мазмұнын көрсетіп, оқырманның назарын аударуы керек. Тақырып қысқа, мазмұнды болуы керек. Тақырыптың оңтайлы ұзындығы – 5–7 сөз (кейбір жағдайларда 9–10 сөз). Олар қалың қаріпті үлкен әріптермен, жолдың сол жақ шетінен ұсынылады.
2.3 Мақаланың автор(лар)ы туралы мәлімет:
- аты-жөні (толық) кіші әріптермен, жолдың сол жақ шетінен қалың қаріппен жазылады, * жұлдызша (*) түріндегі үстіңгі таңбамен корреспондент-автор ерекшеленуі тиіс;
- жұмыс орны (аффилиация): ұйымның атауы, мекенжайы (халықаралық стандартқа сәйкес ресімделеді: үй, көше, индексі бар қала, ел). Егер бірнеше автор болса, үстіңгі таңбалармен (1, 2, 3) көрсетіледі;
- ғылыми дәрежесі, атағы, қызметі;
- ORCID id (зерттеушінің бірегейлік идентификаторы). Е-mail.
2.4 Аңдатпа. Көлемі 150–200 сөз және құрылымы келесі МІНДЕТТІ тармақтарды қамтиды:
- Зерттеу тақырыбына кіріспе;
- Мақсаты мен міндеттері;
- Нәтижелер;
- Қорытынды.
2.5 Түйін сөздер – 5–7 сөзден тұрады;
2.6 Алғыс. Егер мақала ғылыми қордың қаржылық қолдауымен немесе ғылыми жоба аясында орындалса, қаржыландыратын ұйымның және жоба атауы мен қаржыландыру бағыты (базалық, гранттық немесе нысаналы-бағдарламалық т.б.), мемлекеттік тіркеу нөмірі (ЖТН) көрсетілген мәліметтер беріледі; Сондай-ақ, автор(лар) мақаланың қолжазбасын дайындау кезінде кеңестеріне жүгінген кеңесшілерге (қалауы бойынша) алғыс білдіреді т.б.
2.7 Дәйексөз үшін: автор(лар)дың Тегі А.Ә. Мақаланың атауы. «Natura Scientia Journal» электрондық ғылыми журнал. Жыл. Т. № . Б. мақала тілі [Қаз].; (журналдың болжамды нөмір) DOI: 80.12586/4555-5577;
Назар аударыңыз! Мақала құрылымында көрсетілген ұстанымдар – ҒТАХР, мақаланың атауы, авторлар туралы мәліметтер, аңдатпа, түйін сөздер, алғыс, дәйексөз әр жолдың сол жақ шетінен және ағылшын, қазақ, орыс тілдерінде кезекпен ұсынылады.
2.8 Негізгі мәтін бөлімдерге бөлініп беріледі
- Кіріспе келесі негізгі элементтерден тұрады:
Тақырыпты таңдаудың негіздемесі; тақырыптың немесе мәселенің өзектілігі. Ізашарлардың тәжірибесін сипаттау негізінде тақырыпты таңдауды негіздеу кезінде проблемалық жағдайдың болуы (қандай да бір зерттеулердің болмауы, жаңа объектінің пайда болуы және т.б.) туралы хабарланады.
Тақырыптың өзектілігі осы объектіні зерттеуге деген жалпы қызығушылықпен анықталады, бірақ бар сұрақтарға толық жауаптардың болмауы тақырыптың теориялық немесе практикалық маңыздылығымен дәлелденеді.
Берілген зерттеудің объектісін, тақырыбын, мақсаттарын, міндеттерін, әдістерін, тәсілдерін, гипотезасы мен мағынасын анықтау. Зерттеудің мақсаты тезисті дәлелдеумен, яғни автордың таңдаған аспектісінде зерттеу тақырыбын ұсынумен байланысты болуы керек.
- Материалдар мен зерттеу әдістері. Әдістеме материалдар мен жұмыс барысын сипаттаудан, сондай-ақ қолданылған әдістердің толық сипаттамасынан тұруы керек. Ғылыми әдістеме мыналарды қамтуы керек: зерттеу сұрақтары; ұсынылған гипотеза (тезис); зерттеу кезеңдері; зерттеу әдістері.
Зерттеу материалының сипаттамасы оны сапалық және сандық тұрғыдан ұсынуды қамтиды. Материалдың сипаттамасы – тұжырымдар мен зерттеу әдістерінің дұрыстығын анықтайтын факторлардың бірі.
Бұл бөлімде мәселенің қалай зерттелгені сипатталады: бұрын жарияланған қорытындыларды қайталамай-ақ егжей-тегжейлі ақпарат; материалдар мен әдістерді пайдалану кезінде жаңалықты міндетті түрде көрсете отырып, дереккөздерді анықтау және жаңадан анықталған архивтік және басқа жазбаша материалдардың сипаттамасы қолданылады.
- Талқылау (әдебиеттерге шолу) бөлімінде – зерттелетін тақырып бойынша іргелі және жаңа еңбектер, соның ішінде ағылшын тіліндегі шетелдік авторлар, осы еңбектерді олардың ғылыми үлестері тұрғысынан талдау, сондай-ақ автордың өз мақаласында толықтыратын осыған дейінгі зерттеулердегі олқылықтар қамтылуы тиіс.
Жұмысқа қатысы жоқ көптеген сілтемелердің немесе автор(лар)дың жетістіктері туралы орынсыз пайымдауларға ЖОЛ БЕРІЛМЕЙДІ.
- Нәтижелер. Бұл мақаланың маңызды бөлімдерінің бірі. Онда автор өз зерттеуінің нәтижелерін талдау және алдыңғы жұмыстармен және қорытындылармен салыстыра талқылауы қажет. Зерттеу барысында алынған нәтижелер бойынша қорытындылар келтіріледі, зерттеу объектісінің мәні ашылады.
- Қорытынды – осы кезеңдегі жұмысты түйіндеу; автор айтқан тұжырымның ақиқатын растау және алынған нәтижелерді ескеру негізінде, ғылыми білімнің өзгеруі туралы автордың қорытындысы. Қорытындылар дәйексіз болмауы керек, олар келесі жұмыстың ұсыныстарын / даму бағыттарын сипаттай отырып, белгілі бір ғылыми саладағы зерттеу нәтижелерін жалпылауға бағытталуы керек.
Қорытынды құрылымы келесі сұрақтарды қамтуы керек: зерттеудің мақсаттары мен әдістері қалай жүзеге асырылады? Қандай нәтижелер алынды? Қандай тұжырымдар бар? Нәтижелерді енгізудің практикалық қолдану мен даму болашағына ұсынар мүмкіндіктері қандай?
2.9 Әдебиет бөлімі.
- Библиографиялық тізім алфавиттік тәртіпте әдебиеттерге немесе дереккөздерге (түпнұсқа тілінде әрі тек мәтінде пайдаланылған) негізделген кемінде 10 сілтемені құрауы тиіс.
- References (транслитерацияда егер сілтеме ағылшын тілінде болмаса, жақша ішінде ағылшын тіліндегі мағынасы беріледі). Егер қазақ тілінен аударылса, сілтеме соңында (In Kaz.) деп көрсетіледі.
Ескерту! Транслитерация үдерісін автоматтандырылған бағдарламалық жасақтаманы (http://www.translit.ru) пайдалану негізінде жүзеге асыру мүмкіндігі бар. Дегенмен, қол жеткізген транслитерация нәтижесін автор қайта тексеріп, қажетті түзетулер енгізуі тиіс. (Қараңыз: 1 Қосымша)
1 Қосымша Мәтіндегі сілтемелер үлгісі:
Негізгі мәтінде әдебиет мен деректерге сілтеме жақшаның ішінде қойылады (Мрзабаева, 2014: 10–12). Библиографиялық тізім 12 кегльмен мақаланың соңында алфавиттік тәртіппен, нөмірленбей беріледі. Мәтіндегі библиографиялық сілтеме жақшаның ішінде еңбек авторының тегі, баспадан шыққан жылы және пайдаланылған беті көрсетіліп беріледі (Мрзабаева, 2014: 10–12). Егер мақалалар немесе мұрағаттық материалдар жинағына сілтеме берілсе, автордың тегінің орнына жинақтың жауапты редакторының (немесе құрастырушының) тегін көрсетуге болады. Егер сілтеме берілетін еңбек екі авторлық бірлестікте болса, жақша ішінде екі автордың да тегі жазылады (Сакенова, 2022: 14). Ал, үш немесе одан артық авторлар тіркелсе, онда тек бірінші автордың тегі «және т.б.» (Оспанова және т.б., 2022: 102) деп көрсетіледі. Архив деректері мәтінде толық көрсетіледі (ҚР ОМА. 107-қ. 1-т. 77-іс. 2-п.). Бір автордың бір жылы шыққан екі кітабына сілтеме берілетін жағдайда, жыл соңына «а», «б» деп белгіленеді: (Аскарова, 2024а: 200), (Аскарова, 2024б: 300).
Романизацияланған әдебиеттер тізімін рәсімдеу үлгісі:
Пайдаланылған деректер мен әдебиеттер тізімі бойынша мақаланың құрылымы аяқталады және Деректер/Sources, «Әдебиеттер», «References» деген атаумен беріледі. Әдебиеттер нөмірленбей, алфавиттік ретпен беріледі. Қазақ, орыс т.б. тілдердегі әдебиеттер роман тілді латын қарпіне ауыстырылып, тік жақша [...] ішіне әдебиеттің ағылшын тіліндегі аудармасы беріледі. Басылымның шыққан жері толық жазылады. М., Л., А., А-А., СПб. деп қысқартылмайды.
ГОСТ 7.1-2003 сәйкес орыс және қазақ тілдеріндегі библиография стилі «Библиографиялық жазба. Библиографиялық сипаттама. Жалпы талаптар және құрастыру ережелері» (БҒССҚК мақұлдаған талап) бойынша рәсімделеді.
Интернет желісі ресурстары бойынша сайтқа сілтеме берген жағдайда сайт, тақырып аты, қаралған күні көрсетіледі.
ӘДЕБИЕТТЕР
Аскарова, 2024 – Аскарова А. Атты әскер дивизиясының тағдыры // Егемен Қазақстан. — 2024. — 26 сентября (№ 183). — 15–17 бб. [Kaz.]
Бармакова, Қасымова, 2020 — Бармакова А., Қасымова Ж. Жетісулық қайраткерлері. — Алматы: Таугүл-Принт, — 2020. — 200 б.[Kaz.]
Андреев, 2011 — Андреев А. Материальная цивилизация, экономика и капитализм. — Том 1. Структуры повседневности: возможное и невозможное. — М: Прогресс, 2011 — 623 с. [Eng.]
Аркешев, 2014 — Аркешев И. Целинная эпо-пея: разработка, принятие и осуществление первой хрущевской «сверхпрограммы» // — Отечественная история. — 2014. — № 4. — С. 109–122. [Russ.]
Транслитерация үлгісі:
References (латынша транслитерация)
Алдияров, 2013 – Алдияров К. Завоевание Казахстана царской Россией и борьба казахского народа за независимость (из истории военно-казачьей колонизации края в конце XVI – начале XX вв.). — Алматы: Елорда, — 2013. — 4 с.
Аrsenov 2017 – Аrsenov, M. (2017). Zavoevanie Kazakhstana tsarskoi Rossiei t bor'ba kazakhskogo naroda za nezavisimost' (iz istorii voeno-kazach'ei kolonizatsii kraya v kontse XVI – nachale XX vv.) [The conquest of Kazakhstan by Tsarist Russia and the struggle of the Kazakh people for independence (from the history of military and Cossack colonization of the region in the late 16th – early 20th centuries)]. — Astana: Elorda. — 2017. — 34 p. [in Russ.]
«References» – ағылшын тіліндегі библиографиялық ақпарат, пайдаланылған әдебиеттер тізімінің транслитерациясы. Бұл бөлімде латын тілінде жазылмаған, барлық әдебиеттер роман тілді латын алфавитінің көмегімен транслитерация жасалған пайдаланылған жұмыстардың тізімі беріледі. Содан кейін тік жақша ішінде сілтеме берілген еңбектің атауы ағылшын тілінде аударылып жазылады, ал соңында тік жақша ішінде деректің түрнұсқада жазылған тілі көрсетіледі [Іn Kazakh / In Russian]. Кітаптан дәйексөз келтірілген жағдайда баспаның атауы (егер бұл мекеменің атауы болса) және басылған орны ағылшын тіліне аударылады, ал қалған барлық жағдайларда – транслитерацияланады.
Талаптарға сай безендірілмеген мақалалар қолжазбасы жариялауға жіберілмейді.
Мақалаларды кері қайтарып алу немесе түзету жөніндегі нұсқаулық
Редакция мүшелері әдепсіз мінез-құлық, плагиат, авторлардың шамадан тыс өзін-өзі бағалауы, мүдделер қақтығысы белгілері бар мақалаларды жариялағаны үшін жауапты болады. Егер мақала жазу кезінде жарияланымдық немесе ғылыми этика қағидалары бұзылған жағдайда, журналдың ғылыми редакторы редакциялық алқаның шешімі негізінде жарияланымның ретракциясын жүргізу тиіс. Мақалаларды автор (авторлар) немесе журналдың редакциясы кері қайтаруы мүмкін. Редакция СОРЕ ұсынымдарына сүйене отырып, жарияланымдық немесе ғылыми этиканы бұзған жағдайда жарияланған мақалаларды алып қоюды (ретракция) жүзеге асырады. Төмендегідей жағдайлар белгісі байқалса, мақала кері қайтарып алынады / (ретрагирленеді)
- егер алынған деректер сенімсіз немесе заңсыз іс-әрекеттер нәтижесінде алынғаны туралы нақты дәлелдер болса, мысалы, деректерді бұрмалау;
- қолжазбаның «Natura Scientia Journal» жарияланғанға дейін оны басқа редакцияда жариялау фактісін анықтау;
- мақаладан плагиатты анықтау, соның ішінде суреттер, графиктер, кестелер және т.б.
- мақалада басқа ғалымдарға және олардың зерттеулеріне теріс әсер етуі мүмкін өрескел қателіктердің болуы, мысалы, есептеу немесе эксперимент қатесі;
- үшінші тұлғалар тарапынан мақалаға немесе оның жекелеген бөліктеріне авторлық құқықтар туралы шағымдардың пайда болуы;
- мақалада жарияланым немесе ғылыми этика қағидаларына, стандарттары мен нормаларына қайшы келетін ақпараттың болуы.
Осындай жоғарыда көрсетілген жағдайларда журналдың редакция мүшелері тексеру жүргізеді, оның нәтижелері бойынша мақала жарияланымнан кері қайтарып алынуы / жойылуы (ретрагациялануы) мүмкін. Ол үшін мақаланы ғылыми редактор растап, қол қоятын басылымнан кері тарту туралы акт жасайды. Мақаланың хат-хабары үшін авторға актінің көшірмесі жіберіледі.
Осыдан кейін журналдың веб-сайтында мақала себептері көрсетілген таңбаланған деп белгіленеді. Редакция мақаланы алып қою (ретракция) туралы ақпаратты журнал сайтының басты бетінде жариялайды және мақаланы алып қою (ретракция) рәсімі жүргізілгеннен кейін ақпаратты журналдың кейінгі басылымында шығарады.
Журналдың редакциясы «Natura Scientia Journal» жарияланған басылымдарда анықталған келеңсіздіктер туралы барлық негізделген өтініштерді жауапкершілікпен, объективті және мұқият қарастырады.
Редакция авторлар мен рецензенттердің материалды жариялағаннан кейін жіберілген қателер мен келеңсіздіктер туралы редакцияға барынша жедел хабарлауды олардың жауапкершілігі мен міндеті деп санайды.
